Saray Ápat a naanor nin mangunguná a nangibwat
sa Bolinao nadumog
saran mabyay sa Ilocos Sur

PAGASA

Nangibwat sa Inquirer News
Oktubri 3, 2011
Yolanda Sotelo
Inquirer Northern Luzon

BOLINAO—Saray ápat a naanor nin mangunguná a nangibwat sa Bolinao, Pangasinan, nadumog saran mabyay sa Ilocos Sur sa Lunis ket naipalkeb yay bangka ra sa Taaw nan Panrupan Pilipinas sin saray bubagyo sara si Pedring tan si "Quiel" a linmabas sa Amyanan Luson sin sayan Linggo, wanran pulis.

Si Pangulon Dumadaraw Noriel Rombaoa, pangulon pulis sa Bolinao, wana saray basallos nan MV Jorong, siti a bapor a nangibwat sa Panama, inaon na sara si Dante del Fierro, Joseph Caasi, Eduardo de la Cruz tan si Ricardo Castillo, itaw sa taaw 25 milya nin kadayuan panrupa sa Sta. Cruz, Ilocos Sur.

Wana ni Rombaoa say bapor ipasublí na sara lí a mangunguná itaw sa Poro Point sa San Fernando, La Union, kainsanan nan Lunis.

Wana saray pamalian ra nibaritá ra kunran pulis nin nibwat sara a mako sa taaw kunan mutor nin bangka na ni del Fierro sa Septyimbri 29 báyo yan nibwat si Bagyo Pedring sa balyan tan no umabig a tyimpo udino panaunan.

Sumublí sara pa kumon sa sumunor nin awro balé say bangka ra nasidá-sidá ya sa maksaw nin siri a nikalamó na ni Bagyo "Quiel". Nakasilpon sara kunran pamalian ra sa yabina sa Oktubri 1, balé námet a pakatandaan kunra mainsan nan awro.

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa atágay

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Sinanlaan saray 23 nin mangunguná a magdinamita
nin manguná sa Bolinao

IPPMedia

Nangibwat sa ABS-CBNNews.com
Agusto 9, 2011
Jing Vallejos

BOLINAO — Nadakep saray ruwampuló-tulo nin mangunguná baná ta inagamiren ray dinamita sa pangunaan ra adani sa baybay nan Bolinao sa Pangasinan.

Saray nasisita, nangibwat saray sa prubinsyan Batangas, wanra baná sa pakaidapan ra nadag-dagan sara nin agamiren ray palumtog.

"Kasa anaod nin trabaho mi," wana ni Jesusimo Siuco, síyay sayan mangunguná.

Si sayan kalamó na, si Domingo Milla, wana, "maidap a byay."

Saray mangunguray kinalap-kalap ray ruwan yasot a pamalumtugan a wanran blasting cap, tan saray kába-kábaw a pangangwanan nin amunyom naytrit sa sumakyan ra. Kinalap yaet a sayan palanggana a napnó nin kuná sa kunra.

Bilang ambó sa eket nin pangungunaan, say pangunaan nin dinamita makaayat ka a liman tunilada nin kuná balé makasidá ka anamaet a kamínan nin kural.

Pirwa yaynayti a saray pangunguray dinakep ra saray mangunguná nin man´agamiren a palumtugan sa Bolinao.

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa atágay

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Ipalalwan nin maipatágay anamana a babali nin nabagyuwan

                                                                                                                                                                Bing Palacios Cuba
Nasidaan yay atep nan simbaan sa Bolinao baná kunan bagyon Emong

Nangibwat sa Inquirer.net
GABRIEL CARDINOZA
5/23/09

Bolinao, Pangasinan, Pilipinas—Barámon duká a taynep, say pakákitan kunran kababalyan na a námet ray babali ra sin si Bagyon Emong dinali naytin babali sa núna-núnan bulan ket mampalyunan naya si Margaret Celeste.

Si Celeste, síyay aktibista sa pabiangan nin kamimínan, wana ket makaingaran yan kasa-makapatulong tan makapaakis ya tamó.

“Ani edet no rumapeg? Ani edet nin mangyadí kunra, laluyna kunran ának? Páno ra edet nin ipapádeng anamana a bubali ra?” Kunran saraytin katetepetan ket tumuloy a pakutí-kutien na.

Ruwa ray linggo ana sin dinegketan nayaytin babali ni Emong, balé say pakákitan, kai ikalamo a puon dalan, ket barámo yan gindat sa buklas nayadí nan bagyo.

Abaw a babali nin kasan atep tan nakapasidaan. Masurok ran pispin tan pikeds sa baybay ket kasayna gapo. Nayayamot nin kukayo tan naybá a pusti nin iliktrik ket kai makapalabas et a raruman dudalan.

Abaw nin kapamamalian a man´abet-abetan ra sa pakámetan ran kawánan ra. Main et a 25 nin tutawo masurok saran mangalilá nin pispin tan piskeds ket nati sara tan maumnon raruma námet sara et.

“Sa yabi, sa kálekan ko, umakis ako kunan babali ko, umakis ako kunran tutawo a mákit ko tan kasa kon magwá, ” wana nin Celeste.

Mako mangipatayak nin makapatulong nin balon tan ipamakan saray ának, maikalamó a panulungang ran kukamuko tan saray tumutulong, siti pa tamó a makagwá na.

“Mákit pa sa litrato (say sukat nan pakasidaan) balé kunran tutawo a nadali sa bagyo bumebereng-bereng ka et lí bilang kungko,” wana.

Wana ni Celeste saray mag´uuray nan babali (municipal government) a naipangulo kunan busat na, si Alkaldi Alfonso Celeste tan saray tumutulong ket mampagawá-gawá saray kasan tegen pigaw makaipaumdeng yay babali.

“Kadádwan yayna a busat ko tan alalaki yayti nin prublima anaod,” wana. “Mandumar´aw ya kunran susanyasot a nadali sa bagyo a dumawat nin nagsikabarang nin tulong.”

Balé say lalon kasalakan na, wana, saray tutawo sa kasan atep nin bali ra.

“Mandumasal akon inawru-awro nin kai ya rumapeg bana ta maidap nin isipen páno ran tutawo a makabyay nin kasan atep udino nabubotan nin atep ra,” wana ni Celeste.

Wana et makasalak ya anamaet kunran ának ta masurok ran pammag´adalan sa babali ket nasidaan sara.

”Saraytaw a makababá nipaiyalis raynan ának ra (sa pammag´adalan) sa Alaminos nin mag´adal. Ani det mangyadí kunran maiidap?” tinepet na.

Say lumulumwá nin patulungan a nagibwat sa nagsikabarang nin kadudupong tan sikakasaya, siti pa a pakatuluyan nan kalalwan na.

Saray kababalyan sa rubarí taaw ket nangwá saran kamínan sa Pangasinan Online (www.pangasinan.org) nin pangidatunan. Main anan $4,000 a nipádeng rayna.

Wana ni Celeste nin matkap et a masurok nin sayan taon a ipapasubli yay babali kunan pakasidaan na.

“Balé naynay min ilalwan tand dumasal tano sa byay ni ket sumiblí ya lí sa gindat,” wana. “Mákit mo lí pa a Bolinao…umumdeng anamana.”

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa atágay

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Bagyon Emong Bilang:
33 a nati, 30 a nasaktan

                                                                                                       GMANewsTV

Nangibwat sa Philippine Daily Inquirer - 5/10/2009
YOLANDA SOTELO, GABRIEL CARDINOZA,
VINCENT CABREZA, TARRA QUISMUNDO,
ALCUIN PAPA

IBALI, PILIPINAS-Say bilang ran nati kunan Bagyon “Emong,” siti pa a ikarwan bagyo nin rinmaté sa bayan sa sayan linggo tan say sangkapaksawan lamang kunan sitin taon, ket tinmágay yan 33 báyo a pito et nin naibaritá a nati sa prubinsya nan Pangasinan tan Ifugoa.

Ápat et a naibaritá nin nati sa Pangasinan aya nan sa núnan kapaksawan a nagket nin bagyo, ket mantumágay a bilang nin nati sa prubinsya nin 20. Main et nin 16 tutawo, saray mangalilá nin pispin tan piskids, a mangkasawan sara et.

Itaw sa Ifugao,  say bilang nin nati ket tinmágay sa syam anggan labin-ruwa, main et nin tulon báyon naibaritá a nati sa Lagawe, Hingyon tan sa Kiangan.

Say dupong sa Pangasinan nin tumulong-tulong (Pangasinan Provincial Disaster Coordinating Council) nalilbian ra saray báyon nati, sara si Willie Damasco tan Lorena Laguisma taga Mabini tan Encarnacion Gonzales and Pio Nituma taga Agno.

Balé, saray mangkákit nin mangyadí sa nagket nin kamínan, say dupong a nasyunal nin tumulong-tulong sa duká nin nangyadí (National Disaster Coordinating Council-NDCC) binilang ray nati nin 25 sa utiawro nan Sabado, naikalamó et a 12 nin naipikta sa man´umalis nin lutá itaw sa Ifugao, tan saray 13 a nati nin narebreb, saray natuklaw sa pusó, tan saray nadag´anan a kalat nin bagyo sa Pangasinan, La Union, Nueva Vizcaya, Bataan tan Zambales.

Nalanip udino nalayos tan kai malabasan

Saray NDCC wanra ket tinmágay a bilang nin 30 a nasaktan sa ugtiawro, masurok saray nagketan nin wanran GI sheets (sarayti pa a agamiren sa atep nan bali nin maimpis nin lata) tan sa mantumumban ringring udino padil sa Pangasinan.

Dandanin 22 a nasaktan sa Pangansinan kapresan a naibarita sa Ifugao a walo nin tutawo a nadaganan nin lutá.

Wanan NDCC si Bagyon Emong dandani a P380 milyon nin alaga sa pagtatalon, kapádengan, tan lulinyan pagkuryintian (power lines).

Say pagtatalunan a námetan ket dandani ngámin a pakasidaan, masurok a P371 milyon nin alaga sa pamulawan tan sa gagawá nin pagtatalunan.

Saray NDCC niká ray pakasidaan sa lulinyan mamáwitan (transmission lines) sa alaga nin P4.4 milyon. Sa Sabado, Isabela tan Cagayan kasa et a kuryinti ra.

Say pakasidaan sa dudalan tan tutaytay masurok a P4.3 million nin alaga kapingmatan main umnu-umnon dudalan sa Isabela, Ifugao tan Pampanga nin nalanip udino nalayos et tan kai makalabas.

Sa Pangasinan, si Alkadi Marcelo Navarro taga Bani, pinapadawan nay paksaw nan Bagyon Emong kunan gemgem udino kamao na ni Manny Pacquiao pigaw maayat na saray mampiikap sa Barangay nin Onanen a mako sa masalipné nin kamínan báyo nan rinmaté a bagyo sa Wibis.

Wanra, saray PDCC sa Pangasinan, núnan pakasidaan sa patatalunan tan sa pangalilaan nin kuná ket dandani sa P314.7 milyon. Balé si Alkaldi sa Anda, si Nestor Pulido, wana si babali na ket say nakámetan sa pangalilaan nin kuná maabutan sa P1 bilyon.

“Naybá pa ngámin a pispin tan piskids a naybá tan nasungsong sa taaw,” wana nin Pulido.

Nasungsong sa taaw

Si Alkaldi sa Bolinao, si Alfonso Celeste, wana dandani ngámin nin papádengan nin kuna sa baybay nan babali ket nasungsong sa taaw.

Saray PDCC wanra et matkap a sayan linggo layi báyo nin mapakandá a iliktrik sa panrupan bubabali nan Pangasinan.

Sara sa sayan dupong nin kumirsyo (National Grid Corp. of the Philippines) itaw sa babali nin San Manuel wanra, abaw pusti tan pádengan nin iliktrik a nagibwat sa bubabali nin Sual anggan sa Bolinao ket naybá udino nasidá.

Si Melanie Anicoche, upisyalis sa sayayan dupong nin kumiryso (NGCP), wana saray bubabali nin Alaminos, Anda, Bani, Agno, Dasol, tan Bolinao tumuloy sara nin tumumgen-tumgen a iliktrik ra.

Sa Cordillera, say sayan dupong nin gubyirminto (Office of Civil Defense) binilang ray nati baná sa bagyo sa 12 baná kunran saray nadag´anan nin lutá sa bubabali nan Pindungan tan Dimang Linda sa Kiangan, Ifugao, tan itaw et sa raruman kamínan nan prubinsya.

Sara sa OCD naibaritá ra a námetan sa pamulawan sa Ifugao, Kalinga, Benguer tan sa Mt. Province maabot ya sa P14 milyon.

Matkap et nin pakandaen a iliktrik sa Kiangan, Lamut, Lagawe, Banaue tan Hungduan sa Ifugao.

Mailalwan et nin abaw et a rurapeg nin rumaté

Say dalan nin Kennon Road, siti a sayan alaki nin dalan mako sa Bagiuo, nabukasan ya sa pangruranan báyo yan nanabó nin lutá tan bubato sa Byirnis.

Say pakasidaan sa dudalan kunan sitin kamínan nin Cordillera dandani sa P5.3 milyon, wanan OCD.

Taman linmabas yayna si bagyon Emong, say Mitro Manila tan ngámin sa bayan mailalwan ran tumuloy a rurapeg anggan sa sa sumunor nan linggo, wanra sa sayan dupong nin kumirsyo (Philippine Atmospherm Geophysical and Astronimical Service Administration –PAGASA)

Say naibaritá ra kunan mangyadí nan panaon sa ala singkon yumabi, sa Sabado, wanan PAGASA si bagyon Emong, itaw ya sa amyanan-bayan nan Luzon a 670 km nin kaadayuan a main siri a sumungsong nin 55 km sa sayan udas. Umalis ya 15 kph tan mailalwan yan lumakwan sa kamínan nan bayab sa Linggo.

Wanan PAGASA, sa Mitro Manila gumenem-genem ya lí a langit tan naikalamó a rumapeg-rapeg tan kumudor-kudor.

Itaw sa Visayas tan Mindanao main tamó lí nin gumenem-genem a langit tan naikalamó a matalag nin rumapeg udino kumudor baná sa siri a nangibwat sa amyanan tan bagatanan a wanran intertropical convergence zone.

Sa raruman kamínan sa bayan matalag a gumenen naikalamó nin matalag nin rumapeg tan kumudor kalla sa apon udino yabina tan sa yabi.

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa atágay