Say Naisipan Nin Binubolinao.com

Nagbakasyon ako sa Bolinao sitin taon sa Iniron 2005. Nako ko sa Bolinao Sintral tan nagpamamagalang ako kunran kaadalan sa panginawaan ra. Nag´irgo ako kunra nin Binubolinao balé nakángap ako ta kai ra nakaumbat kungko sa Binubolinao. Tenetpet ko no tandá ran mag´irgo nin Binubolinoa ket, “Hindi pó,” wanra. Natarusan ran bugá balé kasan sansayan anak a nakairgo. Barámon mading´ey sara a mag´irgo nin Binubolinao. Karam-aram, nauráram ko no kasaynan ának nin tandá mag´irgo nin Binubolinao, manlingwanan yayna lí.

Naisipan ko anamaet nin náteng ana sin nag´irgo ako nin Binubolinao. Tulumpuló a taon ana. Matkap kon tumaraná a mag´irgo tan adalen anamanay Binubolinao. Tandá ko ambó ako et maong a mag´irgo nin Binubolinao ta say irgo ko ket nalauk-laok nin Inglis, Iluokano tan Tagalog. Kinakálisan nako ni nanay ko, ket wana, “kai ko makataros a Binubolinao mo.” Kai ko anamet nin napatapó no kai masulit ako nin mag´adal anamana.

Naningkap ko no main ana nin pamasawan nin Binubolinao udino say diksyunaryo. Kasa gapo nin nákit ko sa Bolinao. Sin itaw ako sa Ibali kasa anamamet nin nákit ko. Kunan sitaw nin awro, wanko sa kadiryan ko ket mangwá kaynan pamasawan mon Binubolinao. Sitin gaw´en mon diksyunaryo ket isurat ngámin lí sa Binubolinao. Itaw tinmaraná ako nin sumarat nin Binubolinao. Nakángap ako ta abaw nin irgo udino saritá a napanemtem ko. No ani-ani lí nin mákit ko, tandá ko lí nin ngaran ra sa Binubolinao. Bilang no mangan ako, mapanempen koy kanen kon sinápang, kuná tan pising. Tandá ko et lí say agamiren nin mangan bilang say lipong, kutsilyo, tinidor tan tasa. Barámon ngámin a saritá nin Binubolinao ket itaw et naiyator sa utek ko.

Sin sinublí akoy na sa San Francisco, nag´imil ako kunan busat ko si ankay kon Melba nin Binubolinao. Nakángap ya a namasan imil ko nin Binubolinao ket wana maririket ya ta rabay nako nin mag´adal nin irgo tamo. Sinurat nako anamet nin Binubolinao. 

Nako ako sa internit tan ginugugel kuyay Bolinao. Naririket ako a nakit kuyay Pangasinan.org. Siti nin kamínan sa interit nakit kuyay Pamatandaan nan Bolinao. Say patandá iti ket matalag a Binubolinao. Balé main nin pantandá nin nabasa ko wana no rabay mon mamasa nin Binubolinoa mako ka sa Pamatandaan nan Anda. Nakudtaw ket nakángap ako ta abaw nin pantandá nin Binubolinao. Katay rerekit ko ta mataros ko anamaet a binasa ko. Abaw nin saritá nin nadenep ko nin ikalamó sa Binubolinao Diksyunaryo.

Main anamet ana nin nákit ko a gawá nin Binubolinao sa SIL.org (Summer Institute of Linguistics). Main et raruman gawá nin Binubulinao a nakit sa Manila University Archive, tan sa Project Gutenberg. Makalamó ko yatin gawá kunan Diksyunaryo nin Binubolinao.

Ilalo kuyna a main marabay nin tumulong kunan sitin kamínan sa internit a wanran website. No tandá muyo nin mag´irgon Binubolinao ket rabay muyo nin tumulong, sumurat kamo sa Binubolinao.COM.

Oswí Castellano

Saray ának sa Bolinao Sintral sa Iniro 2005,
sísara kumon a makapaituloy a saritá nin Binubolinao.

Páno tamo nin maipabyay
a saritá tamon Binubolinao?

Abaw sumurat a tepeten no páno tamo maipabyay a saritá nin Binubolinao sa babali tamon diri. Ani det a gaw´en tamo?

Wanan sayan mangagakay a nakapag´irgo ako kuna sa Bolinao Sintral, saray matutua kumon a mangiyakay nin Binubolinao sa bali ra tan kunran ának ra ket sa kamínan nin pag´adalan itaw a mangiyakay nin Tagalog. Baná ta kai sarayna a mampiyakay nin Binubolinao sa kamínan nin pag´adalan, matkap tamon mangwá a pamangiyakayan nin Binubolinao bilang say diksyunaryo, say pamasawan a mangiyakay nin Binubolinao, say peryudiko a naisurat sa Binubolinao, say pamasawan ran ának tan saray nagsikabarang nin pamasawan a naisurat sa Binubolinao.

Matkap tamo et nin mangipatandá a mar´ep yaynalí a saritá tamo nin Binubolinao no kasan gaw´en tamo sawanin. Ibaritá ti kunran tutawo sa Bolinao, Anda, puron Santiago, puron Kabaruyan tan sa ramuman kamimínan nin no adti-adti sara a mampag´ nin Binubolinao.

Matkap tamo et nin mangayat tan maninreg kunran tutawo a tandá nin manurat sa Binubolinao pigaw manurat sara kumon nin say pamasawan a nangyadí kunra, say pamasawan a wadí-wadí nin byay a wanran kathambuhay, tan say raruman nagsikabarang nin surat.

Ani et makagwá tamo? No main isep muyo, mangipusto kamo sa Libronrupa.

Bali mi intaw sa Bolinao Iniro 2005
Namádeng saraynan báyon bali.

Núnan naipáká kunan Binubolinao.com

Pamamagalang kumoyo ngamin. Sitin kamína sa internit para kunan saritá nin Bolinao udino Binubolinao laluyna ta maipabyay yayti nin pag´irguwan. Say Binubolinao ket kalamó ya sa kabiyay tan kaugalian ran tutawo sa Bolinao tan itaw et kunran kababalyan sa puro nin Kabaruyan tan puro nin Santiago.

Say nangyadí ana sa Pilipinas ket Tagalog ana a pag´irguwan ra tan pangiyakay ra sa pag´adalan. Madlaw yayti kunran ának tan kaadalan sa Bolinao sawanin. Tagalog ana ay pag´irguwan ra. Kasa anamaet a pamasawa nin makapaiyakay nin Binubolinao tan kasa et nin Diksyunaryo.

Main a pamasawan nin bali-balikas a nagwá ana balé makatulong ya tamó kunran makapag´irgo sa Tagalog, Ilokano tan Inglis. Main et a pamasawan nakagwá ana nin Tarúman Nin Bolinao.

Say gaw´en iti sa Binublinao.com ay dinepen saray irgo udino saritá nin Binubolinao ta adalen tamoy pag´irguwan tamo tan iyakay yay Binubolinao kunran marabay nin mag´irgo. No abaw ana nadenep nin susaritá, iká lí ngamin sa Binubolinao Diksyunaryo. Dinepen anamaet a say tarúman, tugtog, talimbukaya tan diskurso ran ának pigaw maikalamó sarayti sa Binubolinao Diksyunaryo.

Iti anamaet mangwá tamo a kamínan nin makapag´irgo nin Binubolinao. Iba-ibaritá muyoy mampangyadí sa kamimínan tamo pigaw mákit anamaet no adti-adti tamuyna iti sa babon lutá.

No rabay moyo nin tumulong sa Binublinao.com, sumurat kamudti udino mako kamo sa Libronrupa ta iká muyoy patandá muyo.

"Sítamo tamó ay makipabiyay nin Binubolinao."