Saray Pikalalamuan nan Yurupa Man´iyawá ra saray Lulumpadan
a Mangibwat sa Pilipinas,
say Sudan Isen ya sa Báyon Nakasuratan nin Mangisit

Sara sa Pilipinas pasueten ra a masalipné a lulumpadan ra.	AFP

Nangibwat sa BusinessWeek
Marso 30, 2010
JONATHAN STEARNS

BRUSSELS—Saray Pikalalamuan nan Yurupa- (European Union-EU) man´iyawá ra ngámin nin lulumpadan a nangibwat sa Pilipinas tan sa Sudan a lumumpad sa pikalalamuan ran babalyan baná sa sirong nan nakapasilyan a nakasuratan nin ambó masalipné a mangangáwit nin lulumpadan.

Saray EU wanra “katay kurangan a salipnean” sa Pilipinas a matkap gaw´en ran mangangáwit tan “makapoy a salipnean nin man´gaw´en ra” kunran pangungulo a panglumpadan sa Sudan ket maipákit a matkap gaw´en a pangiyawaan. Sara sa dupong a pikalalamuan sa Yurupa, saray 27 nin babalyan a takyay nin mampagpyawan nan EU, nibaritá ray napákitan ran Dupong a Panglupadan nin Babalyan sa Sansinakban (International Civil Aviation Organization).

“Kai kami makaakó a lulumpadan nin lumpad a makudti sa EU no kai sara makatumbok sa ngámin a ulidan nin masalipné sa sansinakban,” wana sawanin ni Pangilalaman nin Pangiyalisan (Transport Commissioner) si Siim Kallas sa Brussels. Saray EU iniyawá ra et a panggaw´en ra sa Siri nin Iran (Iran Air), pinaumnayan ray pangiyawaan ra kunran TAAG Lulumpadan nin Angola (Angola Airlines) a inaburuyan na sara nin lumpad sa ngámin nin pagkeenan ra sa sirong nan mairot nin papatkapan no kai ambó tamó lumpad sa Lisbon, tan inaburuyan rayay Siri Kuryo taga Amyanan Kuriya—ket nalistwayan sara sin 2006— makalumpad sara sa pikalalamuan ran babalyan kunran ruwa ray lulumpadan a naaburuyan.
Siti pa a ikalabin-lima a naumanan sa nakasuratan nin mangisit a núnan nakasurat ran dupong a pikalalamuan sa Marso intaw sa 2006 ket abaw et nin 90 a saray lulumpadan nin kalla taga Aprika. Say pangiyawaan naikalamó saray lulumpadan a nangibwat sa babalyan ran Democratic Republic of Congo, Equatorial Guinea, Gabon, Indonesia, Liberia tan Rwanda.

Saray pabangaan nin lulumpadan sa 2004 tan 2005 nin nakapati a yasut-yasot nin mamamasyar naisugsog ra saray uray nan EU nin mangkit a makapada nin sanaan sa salipnean nin lulumpadan sa kapadan nakasuratan nin mangisit. Say nakasuratan, naumanan ya sa kadaitean nin gaw´en nin mípat sa taon, nangibwat ya sa mákit nin pakurangan leg´an sa pangusisaen sa pamalulumpadan nin Yurupa, say agamiren ran dupong nin máran lulumpadan, tan sa pakapuyan ran ambo-EU a magpurpya nin lulumpadan.

Makapoy a Nakasuratan nin Salipnean

Sa pakalamuan nin mangipatkap a mapag´gaw´en nin pangiyawaan sa Yurupa, say nakasuratan nin mangisit magwá yan mangitagad kunran mamamasyar sa sansinakban tan maipaninreg a masalipné nin gaw´e-gaw´en sa ambo-EU nin babalyan. Saray babalyan nin kabalian ra saray mangangáwit nin main makapoy a nakasuratan nin salipnean ra matkap tumuloy sara nin ipayupaan a lulumpadan ra pigaw kai sara maikalamó sa nakasuratan ran EU, kapingmatan saray babalyan a marabay nin kai mamasrep a ambó masalipné nin lulumpadan maagamiren ray nakasuratan ran Yurupa nin mangitagad kunran pangiyawaan ran diri.

Mangangayos: Andrew Clapham, Kevin Costelloe

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa Atágay

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Saray Swiss nikikalamó
sara kunan UN nin laban
a kasamá nin kuwarta

                                                                                                                                 MarcoKalmann

Nangibwat sa BBC News 10/14/2007

Si Switzerland nag´in yan núna a bayan nin nagpirmawan sa gawaan sa babon lutá nin ipasublí a kuwarta nin tinakaw ran duká a pangungulon guberminto.

Sa gaw´en ran nikikalamó nin UN-Word Bank, rabay ra nin saray bayan a nakapatubó ana a tumulong sara kunran bayan a mampakatubó et nin makapasublí ngámin a kuwartan natakaw kunra.

Wanan World Bank, sitin gaw´en ket rabay ran pataladan saray ngámin nin duká a pangungulon bayan sa babon lutá.

Si Switzerland ket sísaray makapatandaan sa kunran sikriton bubanko tan say ugalí ran kasan kabiangan sa kasamá nin kuwarta, wanran mampagbantayan.

Mapalaway a Mensahi

Wana ni Imogen Foulkes sa BBC itaw sa Berne, saray bubanko nin Swiss a nipasublí rayay sayan bali nin main bili nan $500m (£249m) udino 21,656,000,000.00 PHP a tinakaw na ni Ferdinand Marcos, síyay pangulo nan Pilipinas intaw.

Sin nag´in yaynan guberminto nin dimukratiko sa Pilipinas, nateng et nin 18 a taon nin nakakalap kunan sitin kuwarta.

Main raruman pangulo sa bayan Nigeria, si Sani Abacha, a main gáger nan $700m (£348m) sa Banko nin Swiss.

Sitin báyon gaw´en ket rabay ran pag´inum´ayan kunran bayan nin mampakatubó et nin kalapen a kuwarta nin matkap ra.

Baná ta si Switzerland a paspas yan nikikalamó kunan sitin gaw´en, rabay ran ipákit nin kai ana magwá a ikapabali undino maniká a natakaw a kuwarta sa Bankon Swiss, wana ni Paul Seger, pangulo sa gangan nin internsyunal a publiko itaw sa Swiss foreign ministry.

Wana et, kai mi rabay nin saray kumin bubanko a usaren para sa duká nin kuwarta tan nangwá kami ana nin alakin gagawaan tano kai ana magwá a mangiyator nin kasamá nin kuwarta sa Switzerland. Sa pamasublian rabay mi nin gaw´en ti nin paspas. Sin tataon, nakapasublí ana nin $1.6bn (£795m) nin kuwarta, mas abaw ti dyan saray raruman bubanko sa Yurupa udino sa babon lutá.

Labanen yay sitaw say wanra-wanra

Wana ni Mr. Seger say pag´isip-isipen ra kunan Banko nin Swiss a mainum´ay nin iyadi a kuwarta ket maidap ti lí nin isilyan a isip abirno sa báyon gangan a kontran mangiyadi nin kuwarta.

Wana et, no mákit muyoy sini nin James Bond, udino sini na ni Dan Brown nin Da Vinci Code, main yay duká a bankiro nin Swiss a mangiyadi ngámin nin kuwarta. Rabay mi nin labanen kunan sitin pag´isip-isipen bale anamaet maisip ko nin mampanalo kami kunan sitin laban. Saray duká nin pangungulon bayan nin mangiká nin bawal a kuwarta sa Banko nin Swiss ket mirwa saran umisip no gaw´en rayti lí. Sawanin ana sa Switzerland a ambo yaynan mabista nin mangiká nin kasamá a kuwarta nin sikrito.

Si Switzerland, wana intaw saray bubanko ra a kai gapo nin mangwá nin abas, sawanin nangipangakó sara nin tumulong sa paggawaen nin kai mámet a natakaw nin kuwarta. Sitin wanran nangibaritá kunan sitin patandá.

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano

Sumublí sa Atágay