Saray pamalakuan nin
Hapinoy umabot sa paksaw
ran anak-anaken nin tawo

smart.com.ph

Nangibwat sa Cebu Daily News
CRIS EVERT LATO
5/14/2009

Quezon City—Say kaparsawan (creativity) mangibi kunran anak-anaken nin tawo a rigrig nin tadem sa mampamádeng a magkumirsyo udino paglakuan nin tumulong sa kabayanan (social enterprise) nin mangwá nin gawá-gawá laluyna kunran mamatkapan.

Siti pa a kapadan suy´ot sa dalan ran magkumirsyo nin tumulong sa kabayanan nin núnan a Pag´irguwan ran Anak-anaken nin tawo nin Kaparsawan sa Sansinakban (World Creative Youth Forum-WCYF) a nangyadí iti sin sayan linngo.

“Say pagkumirsyo nin tumulong sa kabayanan ket mangibi kunan saya a badánan nin mag´in yan makaparsawan balé kapingmatan makágwa anamaet no ani-ani kunan kapadan abigan. Say rabay nan ibaritá kai ka tamó nin magkumirsyo a maganansya balé tumulong kunran raruma anamaet,” wana ni Ma. Krizia Ledesma, 23 a taon, síyay a narihistro nin nars nangibwat sa prubinsya nan Iloilo.

Sitin dupong udino grupo ket nikakalamó saray pupangulon anak-anaken nin tawo nagibwat sa sa Kinya, Bagatan Aprika tan sa puprubinsya nan Pilipinas a naikalamo sara sa Laguna, Samar, Sibu, Iloilo tan Palawan.

Kapresan ran pag´irguwan, say pakatarusan sa pagkumirsyo nin tumulong sa kabayanan ket napaalaganan sa bilang wadí a nagwá ra sayan dupong nin kumirsyo Microventures Inc., sísaray namangon udino namádeng a Hapinoy, siti pa a pamalakuan udino wanran sari-sari a napakadina nin binangon ra sa taon nin 2006.

Pangngiyarig nan Hapinoy

Sa sayan pagírguwan ra, si AJ Rodriguez sa Microventures wana say dupong rabay nan mabyan a kapangyadian kunran madidintek nin magkumirsyo a kapadan pangisipan nan pamalaukan nin sari-sari.

“Adti sara mako saray tutawo nin mananaliw sa barangay? Nínu-níno saran mako sa pamalakuan nin sari-sari a main nin paglaukan ran adani sa alagan P1,000 undino abaw et.” wana nin Rodriguez.

Balé saray sayan tegen nin pamalakuan makurang-kurangan sara.

Saray magkamain daikleng udino kasa gapo tandá ra no adti mangalap pirak sa núnan pakinabangan ra, wanan Presidinti sa Microventures, si Benigno “Bam” Aquino IV.

“Main pa ana nin nakasadya nin kamínan a madiditek nin papádaman (micro laons). Say tepetan ket páno saray tawo nin makakalap ti,” nibaritá nin Aquino.

Wana ni Aquino nipagketan ra nin gaw´en say kapadan pangisipan sa Hapinoy sin sa Pilipinas pamamalian yan abaw a pamalukuan nin sari-sari.

Wana et, siti nin pangisipan mamper ya sa magkumirsyo nin tumulong sa kabayan a mamáwit yan talagan mabista a panguman sa Pilipinas.

Nakikalamó sara kunran dupong sa mamádam a madidintek nin papádaman, sa Center for Agriculture and Rural Development, a mamádam nin pirak kunran saray marabay nin manngibangon nin pamalakuan nin Hapinoy.

Saray pamalakuan nin Hapinoy mákit sara sa Laguna tan Batangas tan raruma et. Sa taon nin 2009 anggan sa taon nin 2010, laluynan maipalawangan ray pamalakuan ra sa raruman kamínan sa Luson tan Bisayas.

Main sinyas a wanan, “Tindawan nan Haping Pinoy,” wana ni Rodriguez laluynan maikalalamó ray 700,000 nin pamalakuan ra sa Pilipinas.

“Say kabayanan nan Hapinoy ket kalalamuan nin pamalakuan a tumulong sa gaw-gaw´en nin panglakuan. Gaw´en mi nin mangiyakay sa pamimilangan tan mamampyawan nin pirak, ket tumulong ti kunra nin mag´in maong sa panglaukan tan maaburuyan saran makaganansyan abaw et,” wana.

Saray mangikon nin pamalakuan nin Hapinoy main pakatulong kunra sa mamádaman, mangiyakayan, pakaaligwasan, tan kakalap ray sangkabistawan nin bili udino prisyo tan raruman magkumirsyo.

Wana ni Aquino sa duyon 20 a taon na sin nagkikalamó ya kunran tutawo a nangibagon nin Microventures.

Iti pa a nákit nay pakatkapan nin ipakalamó a nagyadí kunra sa saninakban nan magkumirsyo tan sa pamarsawan a tumulong sa kabayanan.

Wana ni Aquino saray manggawá na sa butlay anggan duyo nin 20 a tutaon ra nin namilí sara nin magkumirsyo nin tumulong sa kabayanan sa babo nan paningkapan sa dupong kumirsyo tamó.

Báyon Pangisipan

No makakibiang ka sa magkumirsyo nin tumulong sa kabanayan, wana ni Aquino, matkap mon isilayan a pangisipan tan mangwá kan kaugalian sa pagkumirsyuan.

“Say pangakayan mi ket naisadyá sa mangwá nin impliyado. Ambó yatin abas balé kai magwá nin saray ngámin nin mag´in sara a maong nin impliyadon bukod,” wana.

Naliwa-liwanen na saray anak-anaken nin tawo nin pilien sa isip ra a pangubatanin sa magkumirsyo nin tumulong sa kabayanan nin masawá a rabay ran gaw´en tan sa pakatkapan ran raruma.

Sin saray anak-anaken nin tawo ket rabay ran talaga nin magkumiryo tan tumulong sa kabanayan ra, wana nin Aquino, sísaray sangkaungan nin tutawo a maabot tan makapangyadí sa pagkumirsyo nin tumulong sa kabayanan.

Ibaritá anamana a wanan saya a mamagkumirsyo si Chris Tio, wana nin Aquino, sa pagkumirsyuan makapákitan kunan saya a alalaki et a litrato tan mag´in yan mabibista et nin tawo sa anron pangred ambo sa mag´in nin impliyado tamó ta masakbanan ka tamó.

Si Tio, síyay mangikon sa pamalaluan nin wanran retail nin Toys@Work.

Wana ni Aquino saray anak-anaken nin tawo a mamilí sa magkumirsyo nin tumulong sa kabayanan, matkap ray misanlá sin sitin paningkapan ket abaw a pakatkapan tan maidap nin dalan sa panaluwan.

No abaw a misanlá a iká mo, alalaki et lí a ganansya, wanan nikalamó.

“Say pakatkitan mi sa pagkumirsyo nin tumulong sa kabayanan ket siti pa a rumaté udino a kaadapan nan Pilipinas. Say karinggasan nan NGO (nongovernment organization) nin karinggasan nan awá kai magwá ti. Matkap moy makagágetan a makina, matkap nan makalamuan nin alaga, ” wana nin Aquino.

Nipataros sa Binubolinao ni Oswí Castellano