Say Tarúman
nan Bungan Ananas
Tinungtong na sa Binubolinao ni Masiken
Oswí
Binuntu-bunton nin Ananas—ni
Mark Yang
Main pay magana-ganan anak nin
babayi a ngaran na Ananas ket si nanay na inaburoy na ngámin
a karbyan na baná ta sansayan anak naya. Say ngámin
nin dinawat na, binyan kuna. Say ngámin nin pinerek
na ket ginalaten. Kasa gapo pa sa babali na nin unon apak
bilang kuni Ananas. Kasa gapo pa nin raruma anak nin unon
benged. Katay tamlad na et tan kai na gapo naitágay
a sayan garamay na nin gaw´en sa byay na.
Si nanay na ni Ananas ket maririket
nin wanin ya baná ta tumuloy yan makatkap bilang sa
apak nin anak. Balé sa sayan awro, si nanay na nakamagsakit
ya tan kasa gapo nin makapamaga kuni Ananas. Pinananggepen
ni nanay na nin umandá yan tampor sa pakagámuran
na ni Ananas—balé tandá na nin matkap
nay tulong.
“Ananas, Ananas,”
nangayab yan makapoy nangibwat sa idaan na. “Pari kadti
pa. Main rabay kon dawaten kumo.”
Si Ananay kai ya pa gapo nabyan
gaw´en nin animan sa byay na, tan makasdyá yaynan
makasubag, balé nangumbat yan lamang, “Ani anamaet,
Nanay?”
“Ananas, wanan man´umagren
nin nanay, “Duká ingar kon tuloy nin mangwá
kanen mo. Kai ko anamaet nin makapangan nin masibulot nin
kanen. Matkap takan manglutó linugaw nin kanen ko,
Ananay. Mainum´ay gaw´en. Ikwan may byas sa kuden,
ikalamó may ranom, kudot nin asin báyo man isápang
nin ambó mateng tuloy.
“Ay, unon idap in, kai ko
gaw´en,” wanan kabengedan nin Ananay.
“Matkap mon gaw´en,
Ananay,” wanan inmay´ay. “Ani lí
kanen na ni nanay mon kadó?”
Balé si Ananas kasa gapon
awey na. Mainsan si nanay na matkap naynan tumáway
pinggat mipipigaw ya kuna tamó. Kaaram nimurgnot ya
ket naedeed yan munaoy sa aydan nin man´iyaden nay mabyat
ayi na. Mayadí yan nakayupá, tinmaraná
yan maninikap sa matkap nan agamiren. Nákit nay byas,
say ranom, say yawong, say sam´it—balé
kai naya gapo nákit a luwag. Páno na pa kumon
nin manápang nin kasay luwag?
“Nanay, adtyay luwag?”
tináway ni Ananas.
“Itaw sara sa kadani ran
agamiren nin panglutuan, Ananas, tandá mo anamaet ni
adti sara naiyator,” wanan nanay nin makapoy a táway
na.
Balé kai naya gapo mákit
a luwag sa kadani ran raruman agamiren nin panglutuan, tan
si Ananas ket unon tamlad mangkit sa raruman kamínan.
“Kai ko mákit a luwag, Nanay,” nginuru-nguro
ya. “Kai ko layi det manápang nin kasan luwag.”
“Ay, matamlad kan anak talaga,”
Inmanug´og yay nanay na ni Ananas. “Kai mo gapo
tingkapen! Sawá pa kumon nin tumubó kay sanribon
mata pinggat makatingkapen muya!” Mayadí nan
nibaritá sa kunran saratin susaritá, si nanay
na nin Ananas ket naaraman nin matinek yaynay bali. Kai yayna
man´ngumuru-nguro sa yupá! Pakángapan
yain talaga. Banglí mampanápang yayna. Maririket
ya kumon si nanay na no si Ananas ket manglutó yan
animan, taman no natektek ya.
Balé máteng anay
linmabas, tan matinek yaet a bali, tan si nanay na ni Ananas
kai na maangot a uring nin mampuuran. Tinmaraná yaynan
sumalak. Sa natrá gesen na nin makisid nangayab ya
kuna ni Ananas. Kai ya rinmaté, balé saray kabaraybay
narngé rayay kadó nin agrem na ket pinanggepen
sara nin dumaliktik sa bali pinggat makikiten no ani mangyadí.
Naiyangga saran namaga sa kunan nanay na ni Ananas.
Adti ya si Ananas?” nanepet
yan tampor si nanay na ni Ananas. “Adti ya kadí
a anak ko?”
“Ay, tandá ma anamaet
in si anak mo,” nanguyong sara kuna, “kinmadaw
ya palayi sa bali nan kamuko na nin mampiikap sara. Gurá
nay pagkanepegan. Masager ya layi tamó ta biyan man
gaw´en na. Lumabas ana lí tan umugot yayna lí.
Si nanay na ni Ananas nakapainawa
ya sa kunan siin nin isip, tan inmandá yan tampor.
Balé nakabangon yayna sa idaan na tan kinmikit-kikit
ya sa babali mantumepet nin maipáká sa kunan
anak nin daikleng tan si Ananas kai yaet simublí lamang.
Sayay mapalaway nin awro, legleg
ya, si nanay na ni Ananas, mampaglinis sa gurot pukok ket
main nákit nay sakalakoy bungan masilyaw tan alaki
ya bilang ulon nan anak nin tinmubó nangibwat sa lutá.
“Maunteng yayti!” naisip na, tan nagbuneknek ya
pinggat makapausisá na. Say sakalako, masilyaw bungan
makapasurut-surot a nákit na ket main sanriboy matan
mangisit. “Say sanribon mata...!” sinmang´ap
ya, mampanemtemen nay sayay ina sa kunan naisamban madalí-dalí.
“Ananas ko!”
Balé kasa gapo magwá
nin gaw´en. Aringapngapen mo pay sanribo mata nin mangisit
tan kasan saya nin makákit tan kai gapo miluwá.
Si nanay na ni Ananas, kináwanan nayan lamang a anak
na sa abaw et dyan sa animan sa babon lutá, pinanggepen
na nin igalang sa kunan panemtem na nin kalapen nasaray bubiní
nan sakalakoy bungan masilyaw tan imula nasara. Sin mayadí
sa sayan panaon inmabaw a bunga, si nanay na ni Ananas nibi
naya ngámin a pinuti na sa kunran katandaan na. Kanyá
si Ananas, sa raruman dimlog, nag´in yan maruros sa
kunray raruman tutawo.
Anggan sawanin saray tutawo
tawagen rayay bungan masilyaw ananas udino pinya, nangibwat
sa benged anak nin magana-gana.
