Si Magtatalon binulá nayay Dimunyo

Sin saytaw, sangkábawan a tutaon, sa adayó nin kamínan, itaw saray kukayo a pirmi saran mabulong tan saray manuk-manok pirmi saran mamaswit. Kunan sitin puro, main sayay magtatalon tan saray alakin pamilya na. Taman bukod sara kunan sitin puro tan kai ra et tandá nin main raruman tutawo sa babon lutá, ket pirmi saran mariga. Say riga ra ket barámo nan kumakális a ilog nin adani sa bali ra. Kasan alaki nin kayamanan ra, bale sitaw tamó a naimula na nin ama ra sa taun-taon. Kai ra anamaet nin matkap a kwarta ta kasa nin kakurang ra, tan kai ra gapo nin manglakó a naimula ra ta kasa anamaet nin tutawo a adani nin manaliw.

Sayan awro sa butlay nin taon, nayadí ana nin nagmula tan rumumsik saray nay mula, main nin maksaw a gargar nin narngé ra. Karam-aram sinmiri yan maksaw a nangibwat sa namagatanan panrupa tan rinmaté saray rurerem ket niyadi rayay langit. Say awro ket nag´in yan yabi. Saray manuk-manok ket tinumgen saran mamaswit tan sinmublí sara sa pupugar ra. Saray uayep sa tatalon ket nangred sara sa kunran yuyukib ra. Saray pamilya nangred sara anamaet sa bali ra baná ta nabagyo saran maksaw nin rapeg a tinmuloy nin uawro tan yuyabi. Makapasalak sarayna no ani mangyayadí sa kamínan ra ta kai yaet nin tinumgen a rapeg.

Balé sa walon awro saray manuk-manok ket tinmaraná saran mamaswit anamana tan say awro ket maslag yayna barámo sa raruman awro. Masakbay ya si magtatalon nin nimata ta rabay nan mako sa liwá ta kikiten nay mantatalunen na. Ay balé sa nákit na ket a nariwak ngámin a naimula na. Sinmublí ya sa bali ra tan nibaritá na kunan pamilya na nin masager ya kadí si Puon siyay diyos nin mangiparaté nin rapeg tan ranom kaniyá inaanor na ngámin a nilalo nan magkamain kunan sitin taon.

Ani kadí a gaw´en ra? Say kanen ra nin natará sa bali ra ket daité ana tan kai ana magwá nin mangimula. Yabi-awro nin inmaburido yay ama ket kai na tandá no ani ipákan na kunran ának na.

Sayan awro, si magtatalon nakapako ya sa raruman kamínan nin kai na tandá. Kai na gapo naki-nakit ti. Balé sa alaki nin tatdon udino lalawak a nákit na, main sayan kayo a anron sanga na. Mapagal yayna anaod baná sa panglalako na ket sumakit et a paa tan gurot na. Nako yadtaw sa sirong nan kayo ta rabay nan tumekré tan magpainawa ya. Sawanin tinmangar ya kunan kayo ket main nin nákit nan alakin bubunga a múdit. Inulí nayay kayo ta mangalap yan bunga a kanen na. Nayadí yan nabsoy, nakapakálik ya sa sirong nan kayo.

Tinmaraná ya tamó nin nálek ket nabigraan yan nimata baná sa maksaw nin gargar. Sitaw si mangikon kunan siin a kamínan ket rumaté yayna. Makapalímo a tumangar kuna. Say lalaman na ket barámo yan tawo balé sangkalakyan na; main et anron ikoy na tan rwa ray sara na sa ulo na. Nalímuwan yay magtatalon ket kai na tandá a gaw´en na. Man´umdeng ya balé kai ya gapo nin umalis mintras a kinmadani yay amo tan tinmaraná ya nin mag´irgo kuna. Si magtatalon nibaritá na nin nangyadí kunan pamilya na tan nako yadsen sa lalawak na nin maniningkap a pamákan para sa pamilya na. Sitin pugot ket marigsa yan nakarngé ti ta nakákit nan main a makapakalap na kunan sitin tawo tan saray pamilya na sa pakayadí na. Nibaritá na kunan magtatalon nin tulungan naya sa pangidapan na balé matkap nan ipasublí a siguradon pangakó kuna.

Si dimunyo, siti a tawagen ran raruman mampakuden da kunan kamínan na, nipákit na kunan magtatalon a bato nin makinis tan malimpek. Wanan dimunyo, no síno nin magkamain kunan sitin bato mangibi ya kunan pakayadí nin magsalamangka. Rabay nan ipádam a bato kunan magtatalon a liman taon balé no mayadí in, síya tan saray pamilya na ket mag´in saran uraripen nan dimunyo. Nikaó yay magtatalon.

Mísa yan rinmiga a dimunyo. Wana kunan magtatalon, "Matkap mon pespesen yay bato no rabay mon makasa ta kai raka lí makapakákit nin tawo tan matkap mo nin iká yay bato sa bebey mo no rabay mon sumublí nin makapakákit raka."

Si lalaki ket sinarí nayay pakayadí nin salamangka a bato. Pinespes nayay bato karam-aram nakasa ya. Kai nayayna nákit nin dimunyo. Nipatanid yayna kunan dimunyo tan nangipangakó yan sumublí lí isen sa kapadan kamínan sa rumaté a ikaliman taon.

Sin kai yayna mákit, rinmipay yadtaw sa babay nin puro a kamínan na. Itaw nákit nasaray tutawo mampiikap sa bubabali. Rabay na nin mangan kanyá nako ya sa saray tutindawan. Balé main nin nákit nan resturanti a nangikon nan sayan Intyik ta abaw saray tutawo sa bubabali nin nakudsen. Niká nayay bato sa bebey na tan makákit yayna namana. Nako ya sa rarem nin resturanti tan nanaliw yan sangkatawayan a kanen nin nakit na. Pinaspasan nayan nangan tan linmuwá yan tampor. Si serbidor, naasikaso naya nin kai na binayad a kanen na, tinumbuken naya. Si lalaki kasa anamaet nin kwarta na kanyá pinespesan nayay bato nin main salamangka. Kapingmatan linumpad ya sa siri ket kai ya gapo nin nákit. Si Intyik, inmaburido ya sa táway nan serbidor, linumwá yan mampangred sa iti-itaw nin tinkapen nayay lalaki. Saray tutawo ket inisip ra a paspas yan mangred ta linmakwan yan tampor. Kai ra anamaet nin tandá nin nagibwat yaytaw a rigalo kunan dimunyo.

Adani sa nangibwatan nan kamínan, main nakit nan tutawo nin sumrep-lumwá kunan sayay alaliki nin papádengan (building). Banko yayti. Si magtatalon nako ya sa rarem ta rabay nay mangákit no ani itaw sa rarem. Itaw nákit na saray susupot nin kwarta, balitok tan plata. Inmimis yan rinmiga kunan sitin pagkanawanawa (opportunity). Pigaw magamit nayay gamet na, niká nayay bato sa bebey na. Bale báyo nayan binulsa-bulsa a kwarta, narmek udino nákit rayan rwa ray gwardya. Tinaránan rayan taltalen sa ulo na. Napaidapan ya sa laban nin makabyay ya balé sa kalansuyutan kinalap nayay bato sa rarem nin bebey na tan pinespesen naya. Tampor nakasa ya. Kai rayayna mákit balé napasnepan ya sa panaltal ran ulo na kanyá kinalap na ngámin a balitok nin itaw sa banko. Saray tutawo sa rarem tan sara et sa liwá ket linmuang saran ngámin. Nangre-nangred saradti-saradtaw nin kai tandá no ambalé wanin. Saray raruma ket kinayaban ra saray bumbiro ta manpangingisip ran mampuuran yay banko balé kasa anamaet nin nagyadí, pwira kasa yaynay magtatalon tan nalilímuan saray rway gwardya. Nakigtutan saraytin rwa ket nákit saran dinmukdok sa dudalan balé kai sara et nin makairgo.

Si magtatalon sinmublí yayna sa bali na. Kai yaet nin tinumge-tumgen sa padalan na. Si asawa na tan saray ának na ket sísaray mantumágan kuna. Nibi nayay kwarta kunra tan nibaritá na saytaw say yaman nin nakalap na a nangibwat kunan sayan tawo a isen sa kunran puro ra. Nibaritá na ngámin nin sikrito na. Nakarmá sara tan say kwarta nin inawit na ket nanaliw saran ngámin a matkap ra itaw sa siyudad a rubarí sa kunra.

Ambó nin máting, maaandá nin linmabas-labas a udas ket nakángap yay magtatalon nin sitaw si pangako na ket ruway awro ana tamó nin matkap nan gaw´en. Nangisadyá yaynan sumublí itaw sa kamínan nan amo na. Sin rinmaté ya, nabansag nayay kapadan pugot itaw sa sirong a kapadan kayo. Si dimunyo ket kai na rabay nin nákit a bukod yay masikem baná ta nipangakó na saray pamilya na. Nibaritá na kunan masiken nin ipakasadá naya sa rarem nin yukib bayo ipadakpen saray nabatí sa bali na.

Balé si magtatalon kai na rabay nin sumrep sa yukib. Si dimunyo ket sinarí nayan ginuroy sa aramen a ubot nin yukib. Linmaban saran ruwa balé si magtatalon nababá naya nin pinespesen a baton nan salmangka. Karam-aram ket nakasa ya. Kinalap nayay sayan sanga nan kayo a malibuyong bayo nayan sinanet-sanet si dimunyo. Sinmukó yay dimunyo tan dinmawat yan pangangádo na.

Si magtatalon sinmublí yayna sa bali na. Kai naynan inisip siin si dimunyo sin kunan siin awro. Tandá na no ituloy nan gágetab a baton salamangka ket kai yayna gapo nin sumublí siin si pugot nin gumulo kuna. Kaniyá saray pamilya nakapiikap sara nin matitinek tan maririga barámo intaw bayo yan sinmager kunra si Puon, síya diyos nin pangiraté nin rapeg tan ranom.