Byay Na Ni Budha
Únan Kapitulo
Syakyamuni Budha
1 Saray pamamali nin Syakya mampiikap
sara sa abay nan Ilog Ruhini nin umagos sa bagatanan tanaytay
nan Himalaya. Si adí ra, Syuhudana Gawtama, naibangon
nayay pangulon babali sa Kapilabasto tan itaw ya namádeng
a sangkalakyan balin adí tan nakakalap nayay galang
ran tutawo baná ta madunong yan nag´uray.
Maya a ngaran nan Biyadí,
anak nayan bapá nan Adí tan adí ya anamaet
sa kabaraybay nin purok sa kapadan pamamali nin Syakya.
Sa rwampuló nin taon kasan
ának ra et. Balé sayan yabi si Biyadí
Maya main taynep nan maiduma a main nákit nan maputí
gadyá a sumrep sa pianakan na kunan wanan kerep na,
tan ginmuktot ya. Si Adí tan saray tutawo ket man´ilawan
saran maong sa mikaiyanak nay abing nin maadian. Kumaná
sa ugalí ra si Biyadí sinmublí ya sa
bali ran matua na nin manganak yadtaw, tan sa dalan na, sa
maandá sinag nan awro sa panaon pamumurak, pinainawa
yadtaw sa pagmulawan nin Lumbini.
Nalibedan yan busyag nin Asuka.
Sa ririket na ginawang nayay wanan takyay na nin mamuti sayan
sanga tan sa ginwá na, niyanak yay abing nin maadian.
Nibusngaw sara ngámin nin tutawo a ririket sa rarem
pusó ra kunan kaalagawan ran Biyadí tan si abing
nin maadian ket napaririktan yay Langit tan say Babon Lutá.
Sitin makapanemtem nin awro nangyadí sa ikawalon Abril.
Sabtan riga nan Adí tan
pinangaranan nayay anak, Sidharta, a wanan ibaritá
“mangyadí ngámin nin apes.”
2 Sa maandá balin adí,
anta maririket madalí tinumbok a bereng mísa
tamó nin umnoy awro a mabigrá yan nati si Biyadí
Maya nin maandá. Si ari nan babayi, si Mahapradyapati,
síyay pinakaina kunan anak tan nipamaalaki nayan main
kawánan.
Main sayay tawo a mibudí
sa kadiryan na, nangaran na Asita, nin bukud-bukod na mampiikap
sa talugtog nin ambó tuloy adayó, naaraman nay
maslag sa balin adí. Naipákaan na nin maong
yan panandaan ti kanyá kinmayupá yan mako sa
balin adí ket nipákit rayay anak. Pinadlesan
na: “Sitin Anak nan Adí, no mabatí yadti
sa balin adí umalaki ya lí nin mag´in
sabtan maong nin adí tan sumukó yay babon lutá
kuna. Balé no gumurot ya sa maadian nin byay pigaw
masayakop nay byay nin makateper, mag´in ya lí
nin Budha, say manalba sa babon lutá.”
Sa úna si Adí mariga
yan narngé ti nin padles, balé sa minsan tinmaraná
yan nagulo sa makakadí a si sansayan anak na lumakwan
ya sa balin adí a mag´in tawo a mibudí
sa kadiryan na nin kasan pamamali na.
Sa piton taon nan Anak nan Adí
tinmaraná yay adal na sa pag´urayan tan sa pangilaban,
balé say isep na sumublí lamang sa barang nin
raruma. Sa sayan awro sa panaon pamumurak nako sara sa liwá
nan balin adí a kalamó nay tatay na. Siran ruwa
binantayan rayay magtatalon nin man´uwalen nay lutá
ket naaraman nayay manuk-manok nin dinumpá sa lutá
a nanuká yan urer sa nauwal nin lutá sa panguwalan
nan magtatalon. Tinmekré ya sa sirong nan kayo tan
nangisip ya, niyanas na kunan bukod:
“Ay! Mapinanatyan ngámin
a mangkabyayan?”
Si Anak nan Adí sin nati
yay nanay na mísa ya niyanak ket nagulo ya sa rarem
kapusuan na sa duká nangyadí kunran madidintek
nin mangkabyay.
Sitin sugat sa kararwa, inawru-awro
nin inmararem ti antaran yan inmalaki; bilang sa daikleng
nin bigat sa malagó kayo, sa pangirangep sa byay ran
tutawo ket inmararem anamanan anamana nin nakamula sa nakem
na.
Si Adí inmalaki yay gulo
na baná ta mapanemtem nay padles nan tawo a mibudí
sa kadiryan na tan rabay nan guyungen a anak na animan gaw´en
na tan ibinring a isip na sa raruman padalan. Si Adí
nangipasadyá yay kasal nan anak na sa labin syam a
taon kunan maadian anak nin babayi, si Yasudara. Anak naya
ni Suprabudha, síya Pangulo sa balin adí nin
Debadaha tan busat naya si Maya a natin Biyadí.
3. Sa mapuló nin tutaon,
sa sakalako nin Sisirungan nan Panaon Burak, Panaon Ragas
tan Nepnep, si Anak nan Adí naipaldeg ya sa libed nin
tugtog tan dukdok tan sa kaririktan nan lalaman, balé
nanay yan sumublí a isip na sa gulon pangirangep ket
inumámeng nan marabay tarusen a tutuon kaipa'kaan nan
byay ran tutawo.
“Say alakin kaririktan nan
balin adí, sitin marigsan lalaman, sitin manrumiriket
nin mangalagó! Ani a kaipa'kaan ra sa kungko?”
inisip na. “Sayan awro lí magmasakit atamo, tumumtawo
atamo, sa patiti kasa gapon makalayas. Say karangasan nan
mangalagó, say karangasan nan rigsa, say karangasan
nan pagkamain, saray ngámin a maawá nin tutawo
lakwanan muyo kumon.”
“Say tawo nin mangkasabtan
sa pagkamain say ugalí na mangkit ya lí sa sayan
barang nin kaalagawan. Main ruway dalan nin sirsiren, say
nepeg nin dalan tan say abas nin dalan. No sumirsir ya sa
abas nin dalan maalilbí na pa tamó a pagkasikitan,
pangatuntawuan tan patiti nin kai malikidan ket síyay
sumirsir sa temben dalan.”
“No sumirsir ya sa nepeg
nin dalan maalilbí nayay peteg ugalí nan pagkasikitan,
pangatuntawuan tan patiti tan maningkap ya sa kakanaan nin
mamaulí sa atágay nan pangirangepan ran tutawo.
Wadí sa byay kon kaririktan nan lalaman mákit
nin mansumirsir ako sa abas nin dalan.”
4.Sitin laban sa kararwa tinmuloy
sa isep na anggan si bukud-bukod nan anak, si Rahula, ket
niyanak ya sin rwampuló a taon na nin Anak nan Adí.
Kunan sitin nangyadí napaliwá a bubarang sa
pagbaliwan ket kaaram pinanggep nan lumakwan ya sa balin adí
tan tingkapen nay padalan kunan gulo sa kararwa na nin pilien
nayay byay a kasan pamamali nin kipayabor. Linakwanan nayay
balin adí sa sayan yabi nin kalamó tamó
a mamangipatunong nin ruran na tan say karabayan nan maputí
kabayo, Kantaka.
Kai tinumgen a idap nakem na tan
natukso ya kunran abaw duká kararwa a man´ibaritá
kuna, “Maong et no sumublí kayna sa balin adí
tan say sansinakban ikumuyna lí.” Balé
nibaritá na kunran duká kararwa nin kai na rabay
a sansinakban. Kanyá pinakiskis nay ulo na tan ginmurot
ya nin linmalako sa bagatanan, man´awiten nayay yawong
nin kipayabor sa gamet na.
Si Anak nan Adí namasyar
yadtaw kunan tawo a mibudí sa kadiryan na si Bagaba
tan sinubaybay na a ugalí nin mibudi sa kadiryan na.
Nako ya kunra ni Arada Kalama tan si Udraka Ramputra pigaw
maadal nay gawá nin magámuran a Pangipapalawayan
kunan pangamiris, balé ambó máteng nayadí
nan ginwá a naadal na kunra ket naayat ya nin kai yayti
maidalan sa Pangipapalawayan kuna. Bangsay nako ya sa kamínan
nin Magadha tan itaw ya nin mibudí sa kadiryan na sa
tatalon nan Urubilba sa abay nan Ilog Nairandyana, a umagos
sa Babali nin Gaya.
ituloy et...
