Talin
tawon maslag nin ringgas ni Fevo,
Mutyá a nibantog sa lapag
nan mundo,
Byay ka tan gayaga, inawa tan
inso,
Sa barang karmaen a maaripen mo.
Ayidti
sa mundoy mankálek a pusó,
A kai mapukaw ibeg pangangádo,
Ni say pasak yaet pilit yan mapikló,
Sa sain a ringgas mabatak yan
adó.
Yasot man o riboy pusó
sa kerep ko,
Papisawen kon ikwan tukduan
ayi mo,
No sa barang kibo ket matarusan
mo,
A ibeg nan sayay nabaror ringgas mo.
Náteng anan tyimpon
pinalem sa pusó,
A matuan ibeg ket kai lumutó,
Ta kai malemlem sa lulem
nin ado,
Ta múnay ding´ey kon manpangikadayó.
Erpen kumoy ibeg ket kai maitpel,
A em-eman tanan pukuken sa
nakem,
Ket kai magawa ta byay koy ranuden,
Kanyá ko man iyay-ay (man´iyay-ay)
ta kuntray magbitkel.
Pedaey
(Pidaey) ibeg sa abaw a sangit,
Andí em-eman ta ipatin
pilit,
No kasa kan karmá ket bangkay kan makit,
Maong dyan mabyay a kai manpilangit.
Sumublí
sa tágay
Para
Kunan Reynan Adapen Kurunawan
Ni
Simon Del Fierro
Pangisakalako
sa Inglis
O sangkaringgasan a anak ni
Binus,
A mankantawan ran lapag a mumanok,
Sa kayamanan mon napulos birtud,
Matyay main pusó a kai mauyot.
Mutyá kan pinilí
sa lino tan sileng,
Sa truno nin ringgas síkay mantangaren,
Sa andá a bakas mon bilang kalwá (kaluwá)
bituen,
Mabuolá yay pusó no kai ya paaripen.
Uno kasa yaman nin bista sa
mundo,
Kasan minas ringgas a kaidaen
kumo,
Sa nanglapos andá tan lenged bakas mo,
Bukod nin mati nay kai nin maruyo
(maruyó).
Minas kan gayaga subor kan
ririket,
Byay kan pangangado tyo (tio) kan pakaibeg,
Sa kasaw ringgas mon mangikanton (mangin
kanton) kerep,
Kai yadti et sa mundoy kai mo madakep.
Sumublí
sa tágay
Kapangyadian
Ringgas
Ni Simon Del Fierro
Pangisakalako
sa Inglis
Abaw kanoy gawá ran
makabat,
A kasaw pakayadíi a makapakángap,
Sa taaw, sa babó tan angga sa leas
Ket say wangko balé ta talo in nin ringgas.
Ta sarban sain a kapangyadian,
Magawá palabasen, magawa pal´isan,
Kai mo ibereng tan kai mo pagdyá-dyaan
Ket bukod ringgas a kai mo maadian.
Ta kasan talogtog a kai mo
ulien,
Kasan taaw a kai ripayen,
Kasan mámot, kasan madeblem,
A ipagbadá no ringgas a keen.
Ta pagkapinákit ka
kuni Karinggasan,
Kai kayna makaadí, kai kayna milakwan,
Ta kai masapon síkay
sintinsyawan,
Sa karsil nin ibeg itaw ka ipangaw
(ipangao).
Isen anay dyá-dyá
no pirmi nan priso,
Ta kai mo matunoy isep tan
nakem mo,
Isipen mo kumon wadí a malayo,
Subagen nan tampor pakagusto.
Ta isen kayna lí kai
makakálek,
Nin (ni) mangan nin (ni) minom kai muyna mataynep,
Ta say byay tan kapapásar mon peteg,
Wantaw sa nagulpin nabok nin ibeg.
Sumublí
sa tágay
ODOSIA
Ni Simon Del Fierro
Pangisakalako
sa Inglis
O diamantin pusó a
kai lumumo,
Sa madta dyan apoy a kaiibeg ko,
Ípos mo may pait pangungurá mo,
Itumang koy sam´it pangangadó
ko.
Dyá-dyá may
maraté apaynan apa,
O bungan ilalo ta sipod matatá,
Dublyan koy sulit iruros a
sansya,
Wá main mitawir mibaló
tumua.
O ta sínoy manpipas´an
bereng,
A andí magdyá-dyá no kawkulanen,
Sa man´ibegan kon no wadí ta kanen,
Anroy nan panaon a man´inam-inamen.
Say mansakyen
(mansakin) kasan mantubuyan
(mankabuyan) pwirto,
A kapadan pubrin pásar ko,
Sung-song man sa agos tan rat´anan
bagyo,
Ípos koy ibeg ta syaynay anggawan ko.
Ikámin
koy ibeg ta ikwa kon gaod,
Sa pananaki kon sumung-song
sa agos,
Ibugsay koy iliw tan itken
koy anos,
Wá lamang kumon karmaen mi luob.
Alaki may ilalo kai ka magámuran,
Ípos koy adó ta ipalamang-lamang,
Wá ka malingon bigrá mon malingay,
A man´ay-ay kumon pusó
a pabyay-byay.
Sumublí
sa tágay
Malamang
Ni Simon Del Fierro
Malino kan sarming a kinawa-kawánan,
Ni ilag-ilag kon andí kumon (ka man-) sawaan,
Kaban a balitok, mutyá a piaduan,
Pinasak ilalo, sinanlaan byay.
Ayinaytaw kadí say
miunano kasamba,
A byay moy adó ko liwa-liwa kata,
Tinaksi? (Sinaksi) moy langit
tan miglot a byay ta
Tan bukod patiti makapanyay
kunta.
Linmambot sa kerep a nibin
ilalo,
No kikápusan koy adó tan labi ko,
Ta kai inilag a daltay tinggas?
(ringgas) mo,
Nin kuntran samal sa pangangadó ko.
Alaki tin dusa alaki tin dyá-dyá,
Nangyadí sa byay ko naraté nin karmá,
Nangmula kon adó pigaw no sumawá,
Mamutin ririket, ket ginmungan luwá.
Mayin ket kai mo nisiblet
sin núna,
No ibi mon lamang payti sa raruma,
A palson adó inilaluwan kuyna,
A ikungkon bukod sa bilang mon samba.
Adtinaytaw kadí say
adó, lugod mo tan labi,
A barang lingis mo byay kon
kai isili,
Tan barang imis mo inso kon alaki,
Ayina ay byay ko, adti muyna nibi.
No main kan sakit o reré
kanakman,
Múna kon malipos nin
kukaberengan,
Barang turó a luwá mo marirab?
(mairab) kon punyal,
Tan barang saw´et? (sáwet)
mo ikauyos nin byay.
Ginurutan mo man a adó
ko kumo,
Kai ko sangitan dapot lí mákit ko,
A sumawá kan riga sa inadó mon báyo,
Tan kawánanen nakon bilang nipangawánan ko.
Sumublí
sa tágay
Panganggawan
Adyos
(ni Dr. Jose Rizal kunan
Pilipinas a inaon ya sa kupyan kinakastilá
tan binulinao naya ni Simon del Fierr.)
Adyos, linabin nianakan, pinablin
sisiraan nan awro,
Pirlas nan taaw sa baytan, nakai nin paraiso
Maririket kon ibi kumoy kabes (kabos) tan mareré
a byay ko
No lalon masudi ya kumon, lalon malambot, lalon mainso,
Baná kumo ibi yan lamang, ibi ya ta ikaabig mo.
Sa kampon mankibakalan ran mankipúpó sa pakkilaban,
Man´ibi ran rarumay byay ra kumo nin kasan dwá-dwá
kasan idap kanakman,
Kasan kwinta kunray lugar, sa duká may maong a kaugutan,
Bibitayan o pipapatyan, bakal o dyá-dyá a
sangkaráetan,
Kapaday na ngámin no syay dawaten ran nianakan tan
piikapan.
Síko mati ko no mákit
kon si langit ket umudit ya,
Ta sa kalápusan ipatandá nayay awro sa suyot
nan mangisit a nakasukbot kuna.
No matkap moy grana a ipanina nin inamar na,
Ibúbó moy dayá ko, ipaagos mo sa udas
a matkap na
Tan ipanurado mon sayay sinag nin mansuswata (mansuswat)
a palaway na.
Say piapes ko sin anak et
a iti sa kalaguan,
Say piapes ko sin tububáyoy nan kakusaksawan (matuay
karakar),
Say naod a mákit kan sayay awro, mutyá (glow)
nan taaw sa baytan.
Makrang a mata mon mangisit, tangwa yay waleng mon madantar,
Kasan ruris, kasan geren nidungis nin kading´eyan.
Taynep nin byay ko, apes kon
mabyay tan madta,
Karigsawan a man´itáway ko (na) kumo nin kararwan
paibwa(t)-ibwat ana,
Karigsawan o aninan (animan) andá manabó pigaw
maitandudo ka,
Mati pigaw mabyan kan byay, mati sa sirong langit mon mariga,
Tan sa makaruyu-ruyon lutá mo málek nin kasan
angga.
No sa babon nanabunan kungko
ket mákit man mibusyag sayay awro,
Kalaok (kalawok) makder a dikot, a burak a mauyamo tan sinsilyo,
Ikadani ma sa labi mo ta syay burak nan kararwa ko,
Ta maingar ko sa waleng ko, yupá nin maray´ep
a tumba ko,
A paysep sa lugod mo, tan say amot sa inanawa mo.
Puryan may bulan a ipastang na kungkoy mad´en tan
makuyep nan palaway,
Puryan mon si inamar ipáwit nay sinag nan tampor
mírep a lamang,
Puryan mon umaweng yay sirin tekep sanengseng nan sangkatáreman,
Tan no kumayupá yay sayay manók tan si (babon)
kudos koy dupaan,
Puryan may manok a kantawen (kantawan) nayay kanta sa katinekan.
Puryan mon say rapeg ipaalingasaw
nan madtan awro,
Tan itaw sa langit luminon kasunor a ay-ay ko.
Puryan mon si sayay pinarsan (pinarsa) amigo sangitan nay
sakbay nipati ko,
Tan sa matinek a patpaapon (afternoon), no main sayay mamasingádo
kungko,
Ipasingádo moy namaet, o!, (a) lutá ko, Kunan
Dyos a pakapainawa ko.
Ipassingádo mo sara
(sira) ngámin a nunatin kinurang kakarmaan,
Ipasingádo mo saray sarban nangirangep dyá-dyá
a kasan katimbang,
Ipasingádo mo saray uina a man´isangit ray
main ran kapaitan,
Ipasingádo mo saray uulila tan bubalon bubbayi tagem
pupirison mankapaidapan,
Tan pasingádo kan (kon) para kumo a mákit
mo kumon a pakadundon mon kalapusan.
No si yabin madeblem (madedlem) ket punggusen nayay kampusanto,
Tan bukod tamo nunati a main itaw a mantawo,
Andí mo sidaey katinekan ra, andí sidaey mistiryo,
Ket no maingar moy tugtog nin sitara o saltiryo
Síko, linabin nianakan, síko, ta (tan) mankantawan
katan para kumo.
Tan no si nanabunan kungko
ket nalingwanan yaynan sarba,
Kasa yaynan (yayna a) kudos nibaton mangitandá lugar
na,
Puryan man adádwen yan tawo tan mabuyak no maasadol
ya,
Tan say uabo ko, báyo sumubli sa kasa,
Maikwa nin tápok nan dadádaan mon alpumbra.
No saytaw lí kasan
kwintan ilingwan muko
Say lulibed mo, sa lulawak mo, say ualog mo libut-libuten
ko,
Síko lí a nutan matnoy tan mabalikas sa pakarngé
mo,
Sa palaway, kukulor, rengé, kanta, sangit pati sa
banglo,
Nasinayon masubli-sublí a (sa) sibulot pammemper
ko.
Nianakan kon kawa-kawánan,
sakit nin susakit kon manglápos,
Linabin Pilipinas, imatleken may suyot kon adyos,
Isen kon ibatí sarba: mangatutua ko, tan pangangádo
kon nípu-nípos
Mako kudtaw sa kasan uaripen, kasan bubirdugo ni mapangrusaros
Itaw sa say pammemper ket kai mangmati, itaw sa si manpag´adí
ket si Dyos.
Adyos, mangatutua tan bubsat
ko, kukasuldong byay ko tan kararwa
Uamigo sin anak et kunan niikapan a nakaina,
Kisalamat kamo, ta natgenan kuyaynay awron kai mamainawa,
Adyos malabin ikstranhira (stranger), ririket ko tan liwa-liwa,
Adyos, linabin-labin (linabi-labin) pinarsa, say mati syay
pagpapainawa.
Jose Rizal
Sumublí
sa tágay
