Nangyayadían
nan Bolinao
Saray mangaadal nin nangyayadí
ay wanra ket kasan nakadukyuminto nin no káno yay
nakaestablisado yay Bolinao. Balé natepren ray main
kano nin dekrito taga adí nan Ispanya nin makaestablisado
yay babali nin Bolinao. Main anamaet nin nakadokyuminto
sa taon nin 1575, saray Kastilá, si Kapitan Pedro
Lombi tan saray sanribo nin kolonos a saray nakapundado
a núnan establisimyinto sa Bolinao.
*Say Municipal Council
tan say birtud nan Resolusyon Bilang nin 104, ay nangyadí
sa Septyimbri 19, 1988 ay ginwá yay Hulyo 25, 1575
nin Awro a Pundasyon nin Bolinao para sa patron santo,
si San Diego el Grande.
Ngaran nan Bolinao
Say ngaran nan Bolinao ket tolo
ray tarúman nin istorya. Say núnan istorya
ket wana, nangibwat yay ngaran konan kayo nin pamulinawen.
Intaw kano, abaw a kayo nin pamulinawen sa rigrig babay
sin nako saray Ilokano sa Bolinao. Balé sawanin,
kasay nan makákit a wanti nin kayo.
Say nikarwa nin istorya ket
wana, abaw tuloy kano a kuná nin monamon intaw sa
Bolinao tan saray tutawon nin Tagalog, Bikolano tan Bisayan
ningaran ray tin kuná, wanra bolinao.
Say nikapitlo nin istorya ket
wana anamet, sin rinmaté saray Kastilá main
kano nin maganagana nin balasang a ngaran na Anao. Sitin
balasang, maryu-maryó ya kano sa sirong nan kayon
boli-bolinao. Ket main anamaet a tubobáyo nin anak
nan Pangungulo sa sayan babali a nákit nayay balasang
nin ampaparyó tan nakikortihado ya konan tampor.
Balé saray matua nan balasang ipakikasal ra si Anao
no iyalis rayay Awtoridad nan Pangulo sa lugar nan nangibwat
si Anao. Itaw sara lí nin mag´in pangulo sa
sitin babali, tan say ngaran nan babali a nagwibwat sa Boli-bolinao
and Anao.
Main et nin raruma a wanra,
say ngaran nan tubobáyo ket Bolido, naka-meaning
ya nin alaki tan magsen. Sitaw si balasang anamaet
ket say ngaran na a Malinao, naka-meaning ya nin
clear barámo sa ilog nin Libsong. No ikalamó
saray rwan ngaran, Bolido tan Malinao, nakalap yay ngaran
nan babali nin Bolinao.
Nareperinsya yay Bolinao
Bank tan Municipality
of Bolinao.
Nangyayadían
Nan Binubolinao
Say lingwahi, saritá
udino irgo nin Binubolinao ay nangibwat sa pamilya a saritá
nin Sambal. Walo saray ngámin nin saritá tan
naggrupo sara et nin tolo a katigoryo nin etniko:
Agta: Abelen Agta, Ambala Agta, Bataan Agta
Ayta: Mag-Anchi Ayta, Mag-Indi Ayta
Sambal: Bolinao (Binubolinao) Sambal, Botolan Sambal,
Tina Sambal
Saray tutawo nin Sambal ket
itaw sara sa Talugtog nin Sambalis itaw sa amyanan-panrupan
(northwest) lugar anggan sa babó nan panrupan lugar
sa Pangasinan.
Wanan adalan lingwistika ket
say saritá nin Sambal, kapada ya nin Sinaunang Tagalog
sa lugar nin Tanay, Rizal. Say wanan siti layi ket ay nangibawat
saray tutawo a mag´irgon Sambal sa lugar nan Tanay,
Rizal. Balé kano, sin rinmaté saray tutawon
Tagalog a nangibwat sa Masbate tan Mindoro sa 6,000 B.C.,
naturor saray núnan tutawo sa lugar nan Sambalis.
Say historya nan probinsyan
Pangasinan ket wana saray grupon etniko a Sambalinyos nin
nangibwat sa Celebes, nako sara sa raruman lugar nan Pangasinan
tan nangwá (nag´establiska) saran bubabali.
Bilang sarayti nin bubabali nakalamó yay babali ni
Bolinao, Anda, Bani, Burgos, Agno, Alaminos, Mabini, tan
Infanta. Sarayti nin bubabali ket nasakop sara intaw sa
Probinsyan Sambalis.
Sawanin, saray nakapag´irgo
nin Binubolinao itaw sara sa babali nin Bolinao tan sa puro
nin Santiago tan sa puro nin Kabaruyan.
Reperinsya a nangibwat sa:
NCCA.gov.ph
tan ISIS.CSUHayward.edu
